ʻO kekahi o nā mokuʻāina o ka ʻākau hikina o India a me kahi ʻāpana o ke kaiāulu kaikuahine 7, aia ʻo Mizoram i nā palena palena me Manipur, Tripura, Assam, Bangladesh a me Myanmar. ʻO Aizawl, ʻo ia ke kapikala mokuʻāina ʻo ia ke kūlanakauhale nui a nani loa o ka mokuʻāina. Hoʻopili ke kūlanakauhale i ka hub o nā hana moʻomeheu a me ka hoʻomana o ka poʻe Mizo. Loaʻa iā Mizoram nā hiʻohiʻona e like me nā puʻu, nā awāwa, nā kahawai ʻo ia ke kumu i kapa ʻia ai ka mokuʻāina ʻo 'State of Highland people". ʻOi aku ka helu kūhelu o ka wahi ma lalo o ka ululāʻau ma mua o 91% o ka nui o ka ʻāpana.
Aia ka moku'āina i ka 3 ma ke ʻano o ka heluhelu heluhelu ma ka ʻāina me kahi kokoke i 91.58%. E like me ke alakaʻi ʻōlelo aʻoaʻo apana, ʻo ka mokuʻāina ke kūlana kiʻekiʻe. ʻO ka pilikanaka a me ke kāne ʻole i ka mokuʻāina ʻo ia ka mea maikaʻi loa ma ka ʻāina, no laila e lilo ia i kūlana palekana loa i nā mea pili. He nui a paʻa ka mokuʻāina i nā ululāʻau ʻohe, kahi e waiwai ai ke kaiapuni a me ka lewa i ka maikaʻi a me ka ʻōmaʻomaʻo. Aia ka mokuʻāina ma ke kihi o ka hikina hikina o ka ʻāina. ʻO ia ka mokuʻāina me nā palena honua a me kahi kino wai ma waho. He ʻāina puʻu ka mokuʻāina a he nui nā muliwai a me nā wailele i lilo ia i ʻāina ʻo Blue Mountains. Hoʻokumu ʻia ka inoa o ka mokuʻāina ma ka hui nui o ka mokuʻāina, ʻo ke kaiāulu ʻo Mizo. Aia ka moku'āina i ka manaʻo kiʻekiʻe loa o nā kaiāulu ʻohana ma ka lāhui.
ʻO Mizo, ʻōlelo Pelekania nā ʻōlelo kūhelu a ʻo ka mokuʻāina ka mokuʻāina palekana loa o India. ʻO nā hana waiwai nui ka mahiʻai, ke kūkulu hale, a me ka hoʻokele aupuni. Me ka huina o 21 mau puʻu nui i puʻunaue like ʻia me ka mokuʻāina, nui nā muliwai a me nā kumu wai e hele ma ka ʻāina. ʻO kekahi o lākou ʻo ka Koldoyne (Chhimtuipui), ka muliwai me kona mau kahawai a me nā loko e like me Palak, Tamdil, Rungdil a me Rengdil. ʻO Phawngpui, ʻo ia ka piko kiʻekiʻe loa o Mizoram, mai waena o nā puʻu he nui o ka mokuʻāina. A ʻo Vantawng Falls ka wailele kaulana loa ma ia wahi.
ʻO ka hoʻomana hoʻomana o nā kānaka he Kristiano 87%, Buddhists 8.5%, a me Hindu 2.7%, Muslim 1.3%, Sikh 0.03%, Jain 0.03% a me nā mea ʻē aʻe.
ʻO nā kahua puʻu nui o ka mokuʻāina,
- Mamit
- Lunglei
- Champhai
- Aizwal
heluhelu mai o More
Ua hoʻokumuʻia ka moku'āinaʻo 23 o ka Union of India i Pepeluali 1987. He hale hōʻikeʻike moku'āina ka Mizoram ma kona kūlanakauhale nuiʻo Aizawl e hāʻawi ana i nāʻano moʻomeheu a me nā kuʻuna a me nā waiwai o nā kānaka. ʻO nā ʻōlelo kahiko o Mizoram e komo pū me Duhlian i kapa ʻia ʻo 'Lusei', Hmar, Mara, Lai, Thadou, Kuki, Paite, Gangte, a pēlā aku.
ʻO kekahi mau ʻahaʻaina nui o ka mokuʻāina ʻo Mim Kut, Chapchar Kut, Pawl kut etc. Hoʻokumu ʻia kēia mau ʻahaʻaina a pau ma nā ʻano hana like ʻole o ka mahiʻai a hoʻolauleʻa ʻia me ka hoihoi nui a me nā hula a me nā mele. ʻO kekahi o nā ʻano hula kuʻuna o ka ʻāina ʻo Cheraw, i kapa ʻia ʻo ka hula ʻohe, ʻo ia ka mea kūikawā o ka ʻāina. ʻO nā hula ʻē aʻe ʻo Khuallam, Chailam etc. ʻOiai ʻo nā mea kani nui ma ia wahi ʻo Gongs, Khuang, Tumphit, Rawchhem, Buhchangkuang(flute), Lemlawi, etc.
ʻO ka meaʻai kuʻuna o Mizoram ʻo Bai, Koat Pitha, Vawksa Rep, Panch Phoran Tarka a me nā mea ʻē aʻe. ʻAi ka poʻe i nā meaʻai kuʻuna a haʻaheo hoʻi i ka hoʻolauleʻa ʻana i nā ʻahaʻaina me kēia mau kīʻaha. ʻO 'Puan' ka lole kuʻuna o ka mokuʻāina, me nā hoʻolālā paʻakikī no nā wahine no nā lā maʻamau, ʻoiai ʻo Puanchei e ʻaʻahu ʻia i ka wā ʻahaʻaina. ʻO nā ʻaʻahu nui ʻo Pawl Kut a me Chapchar Kut.
ʻO ka Wildlife Sanctuary o ka moku'āina
- Murlen National Park
- Phawngpui National Park
- ʻO Khawnglung Wildlife Sanctuary
- Lengteng Wildlife Sanctuary
- Pualreng Wildlife Sanctuary
- Laa Hoohuoi o Tawi
- ʻO ka Laʻau Ola ʻo Tokalo
ʻO nā kikowaena Pilgrimages nui,
- Bawngkawn Shiv Mandir
- Halepule Solomona
- Halepule Presbyterian Mizoram
- Ekalesia Bapetite o Mizorama
heluhelu mai o More
ka Mahiai
Ma kahi o kanaono pākēneka o ka poʻe o Mizoram e hana nei i nā hana mahiʻai a me nā hui hui. ʻO ke kumu nui o ka ʻohi ʻana a me ka lūlū ʻana ʻo Jhum a i ʻole Shifting cultivation. ʻO ka nui o ka ʻāpana, aia ka 21% ma lalo o nā mea kanu paddy/kau a me 63% ma lalo o ka mahi Jhum.
'Oiho
ʻO Mandarin, ʻAlani, Maiʻa, hua ʻai, nā hua waina, Hatkora, Pineapple, Papaya, Anthurium, Bird of Paradise, Orchid, Chrysanthemum, Rose a me kekahi mau pua kau ka mea kanu nui o ka horticulture.
Hoʻolaha
Ke ulu nei ka Floriculture ma Mizoram. ʻO ka ulu ʻana i nā pua me ka hoʻohana maikaʻi ʻana i ka ʻenehana a me ka ʻike ʻo ia ke akamai e pono ai no ia. I kēia lā, kaulana nā ʻano pua anthurium o Mizoram i waena o ka poʻe mahalo i ka ʻāina a me ke ao holoʻokoʻa a no laila ke lilo nei ia i huahana maʻamau i lawe ʻia mai ka mokuʻāina.
Hana ʻOhe
He wahi ululāʻau nui ka mokuʻāina e hāʻawi ana i 14% i ka nui o ka hana ʻohe o ka ʻāina. Hāʻawi ke kūlana o ka ʻāina i kahi ʻāina hoʻohua no ka hoʻohana ʻana i nā ʻano ʻano silika a pau.
Na Puu Puupuu a me Puupuu
Ua ʻōlelo ʻo Govt. hiki ke paipai i ka hoʻohui kumu kūʻai o nā puʻu-puʻu. Hoʻopau ʻia ke kahe ʻana o ka broom maka a me ka hoʻoponopono ʻole ʻia ma waho o ka mokuʻāina ma ka hāʻawi ʻana i ka nānā ʻana i ka hoʻohui kumu kūʻai no ke kōkua ʻana i nā ʻoihana ʻōiwi.
Nā ʻoihana kī, Rubber, Pāma a me Kofe
Hoʻohui nā kumuwaiwai kūlohelohe i nā kūlana maikaʻi, no laila e ʻae ai i ka nui a me ka nui o nā manawa kūpono no ka mahi ʻana a me ka mahi ʻana i nā mea kanu kalepa e like me ke kī, ka lāʻau, ka pāma a me ke kope.
heluhelu mai o More
Hana lima a lima lima
Hāʻawi ʻia nā lima lima a me nā mea hana lima i ka mea nui a koʻikoʻi i loko o nā hana o ka hoʻokele waiwai o ka mokuʻāina. Ke hana nui nei nā ʻoihana ma lalo nei no ka hoʻokō ʻana i ka makemake o nā mea kūʻai aku, ma ka hāʻawi ʻana i nā ala hou, ʻenehana, maikaʻi, ʻoki kumukūʻai a me nā hale hana hou.
Hoʻomākaʻikaʻi
He mokuʻāina mauna ʻo Mizoram me ka hiʻohiʻona hoihoi. Hoʻohui nā mea kupanaha i ka nani o ka mokuʻāina. Maikaʻi nō hoʻi ka lewa o ka mokuʻāina e kipa aku i ia wahi i kēlā me kēia manawa o ka makahiki. ʻO ke kūlana ʻāina kūʻokoʻa o ka mokuʻāina me nā hoalauna o ka honua he kuʻuna i nā kuʻuna a me nā waiwai moʻomeheu. Eco-tourism, Natural and Wildlife Parks, Commercial Enterprise, Adventure Tourism, Cultural and Heritage Business Enterprise, Leisure Commercial Enterprises, International border business company, Hospitality, Fairs a me nā hanana kekahi o nā manawa ʻoihana liʻiliʻi ma ka mokuʻāina.
ʻOihana Hana Meaʻai
ʻO ke kākoʻo pololei ʻana i nā hua mahiʻai o ka ʻāpana ʻo ia ka hapa nui o nā hana hoʻokele waiwai.
ʻOihana lole lole
Paipai ʻia ka hana nui o nā lole i hana ʻia ma ka ʻāpana. ʻO ka hiki o ka hana ke hana i ke koena, a pēlā e loaʻa ai ma nā kālepa haole ma o nā hoʻokuʻu aku.
ʻO nā ʻoihana minerala
Hiki ke loaʻa i ka mokuʻāina ka pōhaku ʻeleʻele, ke one paʻa, ka pālolo, ka ʻili lanahu, ka aila a me ke kinoea maoli. Ke hoʻolālā nei ke aupuni e hāʻawi i ka nānā kūikawā i nā ʻāpana e pili ana i nā pōhaku ʻōiwi a lawe ʻia mai.
Kaina mea
Ua hoʻopōmaikaʻi ʻia ʻo Mizoram me ka mana hydroelectric nui, ma muli o ka nui o nā kino wai a me nā kumu wai kahe i ka ʻāina. ʻO nā muliwai nui e kahe ana ma Mizoram ʻo Tlawng a me Tiau, nona ka mana hydroelectric nui loa o ka mokuʻāina.
'Eleke a me ka 'ike loea
ʻO ka ʻenehana uila a me ka ʻenehana ʻike he makahiki hou a me ka ʻoihana ʻenehana Milenium hou. Loaʻa ka helu helu kiʻekiʻe a no laila hiki ke aʻo ʻia ke koho maikaʻi.
ʻĀpana aʻo
Me ke kiʻekiʻe o ka ʻike heluhelu, ʻike nui ka ʻoihana hoʻonaʻauao no ka mea ʻike ka poʻe kamaʻāina i ke koʻikoʻi o ka hoʻonaʻauao. No laila hiki ke ʻike ʻia ka wā e hiki mai ana ma nā lima maikaʻi. Loaʻa i nā ʻāpana noiʻi a me ka hoʻomohala nā manawa kiʻekiʻe no ka ulu ʻana.
heluhelu mai o More